Τις πταίει;

Αυτός που στίβει στην μυλόπετρα ή αυτός που στίβεται;

(Μια μικρή απάντηση σε κάτι που ακούγεται πολύ, ειδικά όταν περνάνε νέα μνημόνια) 

Μια συνηθισμένη ατάκα του κυρίαρχου λόγου είναι ότι "ο Έλληνας δεν παραδέχεται τις ευθύνες του". Η εν λόγω ατάκα χρησιμοποιείται συνήθως ως επιχείρημα σε συζητήσεις για την κατάσταση της χώρας, η οποία σαφώς, σύμφωνα με αυτούς που τη χρησιμοποιούν, οφείλεται στη διάθεση που έχει ο "Έλληνας" να "αποποιείται τις ευθύνες του" για την κατάσταση, επιρρίπτοντας ευθύνες πάντα στους άλλους, και όχι στον εαυτό του, και κατ' επέκταση μην φροντίζοντας ο ίδιος να πάρει τις απαραίτητες πρωτοβουλίες για να αλλάξει την κατάσταση (άποψη που βασίζεται στο ότι "για να αλλάξεις τον κόσμο πρέπει να αλλάξεις πρώτα τον εαυτό σου"). Το ότι όλοι οι "Έλληνες" έχουν ευθύνες για την κατάσταση της χώρας (σε όποιο επίπεδο και αν γίνεται η συζήτηση), και πάλι σύμφωνα με όσους χρησιμοποιούν την εν λόγω ατάκα, είναι αδιαμφισβήτητο.

Η πραγματικότητα, βέβαια, είναι άκρως διαφορετική.

Κάνοντας μία ανασκόπηση στα δημοσιεύματα των ΜΜΕ, στους κατά καιρούς κυβερνητικούς λόγους, στις απόψεις που εκφέρονται από διάφορα κομμάτια της κοινωνίας, παρατηρούμε ότι ευθύνες για την "κατάσταση της χώρας" επιρρίπτονται κάθε ώρα και στιγμή:

στους δημόσιους υπάλληλους που είναι μόνιμοι,
στους  συνταξιούχους που παίρνουν επιδόματα,
στους  απολυμένους που απαιτούν επαναπροσλήψεις και κλείνουν τις επιχειρήσεις,
στους  μετανάστες που έρχονται στη χώρα και προσλαμβάνονται με χαμηλούς μισθούς,
στους απεργούς που διαμαρτύρονται για μειώσεις και απολύσεις,
στους φοιτητές που καθυστερούν να τελειώσουν τις σχολές τους,

ή πιο πρόσφατα

σε βουλευτές και στελέχη κάθε βαθμίδας του ΣΥΡΙΖΑ που δεν είχαν ανακοινώσει "εγκαίρως ένα εναλλακτικό σχέδιο".

Και η λίστα δεν έχει τέλος.

Βέβαια, κανείς ποτέ δεν αναρωτιέται ποιες και πόσες είναι οι ευθύνες:

εκείνων που δέχονται να προσλάβουν με χαμηλότερους μισθούς,
εκείνων που απολύουν εργαζόμενους προκειμένου να προσλάβουν άλλους με χαμηλότερους μισθούς,
εκείνων που απολύουν και μειώνουν μισθούς ενώ οι επιχειρήσεις τους ειναι κερδοφόρες,
εκείνων που μετακινούν τις επιχειρήσεις τους σε χώρες με χειρότερες εργασιακές συνθήκες ,
εκείνων που αναγκάζουν πολλούς φοιτητές να δουλεύουν ή δεν τους δίνουν κίνητρο να ολοκληρώσουν τις σπουδές τους,
εκείνων που τέλος πάντων καταστρέφουν αρχέγονα δάση για να ιδιοποιηθούν δημόσια μεταλλεύματα δίνοντας ψίχουλα στο κράτος,
των κυβερνήσεων που δεν έχουν κινηθεί νομοθετικά προκειμένου να αποτρέψουν όλα τα παραπάνω

και πιο πρόσφατα

στη διαπραγματευτική ομάδα του ΣΥΡΙΖΑ που εδώ και 5 μήνες διαπραγματευόταν χωρίς να έχει η ίδια κάποιο εναλλακτικό σχέδιο.

Βλέπουμε ότι το πρόβλημα λοιπόν δεν είναι η παραδοχή ή η απόδοση ευθυνών: οι ευθύνες που επιρρίπτονται είναι πολλές και επιρρίπτονται σχεδόν παντού,αφορούν το σύνολο της κοινωνίας που κάποιοι κατηγορούν ως "Έλληνες που δεν παραδέχονται τις ευθύνες τους".
Ακόμη και αν ήταν "θέμα ευθυνών", ακόμη και με την μη - παραδοχή του ίδιου του "Έλληνα", η κατηγορία και η στοχοποίηση από έναν άλλον "Έλληνα" θα "κάλυπτε" την "αδιαφορία" του ίδιου.

Το πρόβλημα βασικά είναι ότι οι ευθύνες δεν επιρρίπτονται σε αυτούς που έχουν πραγματικά αποφασιστικό ρόλο για τις ζωές μας, αλλά σε αυτούς που αποτελούν αντικείμενα των αποφάσεων αυτών.

Το πρόβλημα είναι ότι είτε εκ του πονηρού, είτε όχι, υπάρχει μια αποδοχή του δόγματος "there is no alternative", όχι μόνο για τα μνημόνια, αλλά για τις ζωές μας τις ίδιες.

Το πρόβλημα είναι θεωρούμε φυσιολογικό, για παράδειγμα, ότι κάποιοι μπορούν να αρπάζουν τον δημόσιο πλούτο χωρίς να δίνουν λογαριασμό σε κανέναν. Ότι εκείνοι οι κάποιοι, ή οι όμοιοί τους, έχουν  κάθε δικαίωμα να καθορίζουν πόσο αξίζει η εργασία κάποιου, γιατί "έτσι λειτουργεί ο κόσμος".

Το πρόβλημα είναι ότι θεωρούμε θέσφατο ότι θα δουλεύουμε για πενταροδεκάρες, και κοιτάμε ποιος θα τις χάσει για να τις πάρουμε εμείς.

Αν λοιπόν δεν γίνει η συζήτηση όχι γενικώς "περί ευθυνών", αλλά ειδικώς περί των "ποιοί έχουν τις ευθύνες", και πώς πραγματικά μπορούν να αποδοθούν αυτές, αυτός ο κόσμος δεν πρόκειται να αλλάξει, Κεμάλ.