Πού πήγε ο Μαρξ; Πού πήγε ο Ένγκελς; (ή εναλλακτικά: τοίς πταίει;)

Μα, γιατί έτσι; :(

Τον τελευταίο καιρό, ή καλύτερα εδώ και πολύ, καιρό στην κοινωνία υπάρχει ένα ιδιαίτερο φαινόμενο. Αυτό το φαινόμενο βέβαια τώρα έχει πάρει μεγαλύτερες διαστάσεις καθώς και έχει μεγαλύτερο ειδικό βάρος, λόγω της κατάστασης στην οποία βρίσκεται η χώρα και ο κόσμος γενικότερα.

Το φαινόμενο δεν είναι τίποτε άλλο από άτομα τα οποία αναγνωρίζουν ότι υπάρχει κάποιο πρόβλημα στη χώρα, μπορούν να κατανοήσουν ότι το πρόβλημα είναι συστημικό (σ.σ. "φταίει ο καπιταλισμός" ή γενικότερα "η κοινωνία), αλλά  παρόλα αυτά αντιμάχονται τον Μαρξ ή διάφορες βασικές μαρξιστικές θέσεις. Μέσα σε αυτά τα  άτομα είναι άτομα του αναρχικού χώρου, καθώς και φερέφωνα του συστήματος: δεν αναφέρομαι σε αυτούς. Είναι λογικό τέτοια άτομα να υπάρχουν και να συνεχίσουν για υπάρχουν για καιρό ακόμη.

Τα άτομα στα οποία αναφέρομαι είναι άτομα τα οποία δεν είναι πλήρως συνειδητοποιημένα πολιτικά: δεν έχουν δηλαδή μία θεμελιωμένη θέση και μια σταθερή θεωρία: η σκέψη τους είναι παράγωγο αναμασημένων ατακών και σκέψεων των υποστηρικτών του καπιταλισμού οι οποίες έχουν διαδοθεί και "περαστεί" στα άτομα αυτά μέσω των διάφορων μηχανισμών αυτοσυντήρησης του συστήματος. Πολλές φορές η σκέψη και η άποψη των ατόμων αυτών έχει και αναφορές σε ουτοπιστές σοσιαλιστές,  πριμιτιβιστές και διάφορους άλλους: σχεδόν ποτέ όμως συνειδητά.

Τα άτομα αυτά για να σας δώσω να καταλάβετε, μπορεί να είναι ένας φοιτητής, ένας εργαζόμενος, ή μία νοικοκυρά, τα οποία έχουν καταλάβει ότι κάτι πάει στραβά, παρόλα αυτά, με κάποιον τρόπο "διαφωνούν με τον Μαρξ", Οι διαφωνίες αυτές είναι ποικίλες και εντοπίζονται σε ατάκες όπως ότι "Ο Μαρξ έζησε 150 χρόνια πριν", ή "ότι δεν υπάρχει ελπίδα", "ο κόσμος είναι διεφθαρμένος", "κάθε άνθρωπος είναι διαφορετικός από κάθε άλλον, άρα δεν μπορούμε να έχουμε όλοι τα ίδια θέλω" (σ.σ: μπηχτή για το σοσιαλιστικό σύστημα), "οι νεοέλληνες είναι τεμπέληδες", κ.λ.π κ.λ.π.

Το πρόβλημα δεν εντοπίζεται στο γεγονός αυτό καθ'αυτό ότι διαφωνούν με τον Μαρξ, καθ'ότι δεν είμαι υπέρ των αυθεντιών. Το πρόβλημα εντοπίζεται αλλού. Στο γιατί διαφωνούν και στο τί προτείνουν.

Κατ'αρχήν είναι κοινό χαρακτηριστικό αυτών των ατόμων ότι ουσιαστικά, δεν γνωρίζουν τί λέει ο Μαρξ. Οποιαδήποτε κριτική που κάνουν στον ίδιο τον Μαρξ, συνήθως συνοψίζεται στο "ο Μαρξ έζησε 150 χρόνια πριν" (που πάει πακέτο με το ότι "η Οκτωβριανή Επανάσταση έγινε 100 χρόνια πριν).
Αυτό είναι ένα επιχείρημα το οποίο προφανώς θέλει να δείξει ότι λόγω του ότι από τότε έχει περάσει ένας αιώνας και και κάτι, ο κόσμος είναι διαφορετικός, και συνεπώς και δεν μπορείς να στηρίζεσαι στην ίδια ανάλυση με τότε.

Στην πραγματικότητα βέβαια, η βάση της "μαρξιστικής ανάλυσης του κόσμου", η πάλη δύο αντιμαχόμενων τάξεων, εκ των οποίων η μία παράγει τον πλούτο και η άλλη τον καρπώνεται (και άρα έχει και την εξουσία) ισχύει και σήμερα. Και σήμερα οι πλούσιοι είναι λίγοι, και σήμερα τους εργαζόμενους τους εκμεταλλεύονται, και σήμερα ουσιαστικά κάποιος που είναι "πιο μάγκας" κερδίζει από την εργασία κάποιου άλλου. Προφανώς είναι άλλοι αυτοί που δουλεύουν και άλλοι αυτοί που τα τρώνε, και προφανώς αυτοί οι δύο έχουν και διαφορετικά συμφέροντα (γιαυτό και η πληθώρα κινητοποιήσεων, απεργιών και πορειών.). Οπότε είναι λίγο άτοπο να βασιζόμαστε απλώς στον χρόνο για να λέμε ότι ο κόσμος έχει αλλάξει. Είναι σαν να πιστεύουμε ότι, αν κάτσουμε με σταυρωμένα τα χέρια σε 150 χρόνια από τώρα, ως διά μαγείας, οι πλούσιοι θα έχουν πάψει να είναι λίγοι και όλοι θα ζούμε κάτω από ένα παγκόσμιο καθεστώς αγάπης και ειρήνης.

Ένα άλλο πρόβλημα είναι η ερμηνεία της κατάστασης και το τί θα κάνουμε από δω και πέρα (πρόταση η οποία  βασίζεται στην ερμηνεία της κατάστασης). Αυτό το πρόβλημα εμφανίζεται συνήθως με την μορφή σφοδρών επιθέσεων σε οργανώσεις της Αριστεράς.

Είναι συχνό φαινόμενο κάποιος να λέει ότι αναγνωρίζει ότι υπάρχει πρόβλημα, να αναγνωρίζει ότι η κατάσταση της χώρας, για παράδειγμα, είναι σοβαρή και παράλληλα να "επιτίθεται" στην Αριστερά γενικότερα κατηγορώντας τη για ένα σωρό πράγματα.

Οι κατηγορίες συνήθως ποικίλουν από το "πρήξιμο" (σ.σ: την προπαγάνδα κάποιας οργάνωσης), την "ύπαρξη γραμμής" η οποία τους "κάνει όλους να συμπεριφέρονται σαν στρατιωτάκια", μέχρι και την "καταστροφολογία" γιατί η Αριστερά κάνει "τα πράγματα να φαίνονται χειρότερα απ'ότι είναι".

Πολλές φορές δε, άτομα τα οποία είναι οργανωμένα στην Αριστερά, κατηγορούνται για "τεμπελιά", για "τσέπωμα χρημάτων", αλλά αυτό είναι αλλουνού Παπά Ευαγγέλιο.

Το κρεσέντο των κατηγοριών ακούγεται βέβαια όταν υποπέσει σε κάποιου την αντίληψη ότι δίπλα του χρησιμοποιείται δίπλα του η λέξη "επαφή" ή "επιρροή".

Οι άνθρωποι αυτοί, χωρίζονται σε δύο κατηγορίες: στους ονειροπόλους, που πιστεύουν ότι τα πράγματα μπορούν να αλλάξουν αν οι άνθρωποι ξυπνήσουν μια μέρα, συνειδητοποιηθούν και γίνουν αλληλέγγυοι μεταξύ τους (και τα σύννεφα είναι ροζ και το γρασίδι παχύ) και στους μοιρολάτρες, οι οποίοι πιστεύουν ότι δεν υπάρχει καμία ελπίδα, δεν βλέπουν φως στο τούνελ και μάλλον είναι βέβαιο ότι θα πεθάνουμε όλοι. Φτωχοί.

Κοινό τους χαρακτηριστικό όπως είπαμε είναι η λάθος εκτίμηση της πραγματικότητας, ή καλύτερα της κατάστασης στην οποία βρίσκεται αυτή τη χρονική περίοδο η Ελλάδα, η κοινωνία, ο κόσμος γενικότερα.

Το λάθος στην εκτίμηση οφείλεται στην αντίληψη της ιστορίας, ή μάλλον στην μη αντίληψή της: αυτό που θα κάνουν ουσιαστικά όλοι αυτοί, ονειροπόλοι και μοιρολάτρες, είναι να λένε, ουσιαστικά "Η Ελλάδα το 2012 είναι σκατά".

Η ανάλυσή τους αρχίζει και φτάνει εκεί, ξεχνώντας το πριν, αγνοώντας πλήρως το παρελθόν. Στην χειρότερη, πιο εμβαθυμένη περίπτωση, είναι να σου πουν ότι η "Ελλάδα είχε σκατά πολιτικούς και γι'αυτό κατάντησε έτσι".

Αυτό που κάνουν είναι, στην πραγματικότητα, να αποσυνδέουν την κατάσταση στην οποία βρίσκεται η Ελλάδα τώρα, ή έστω τα τελευταία χρόνια, από την κατάσταση του υπόλοιπου κόσμου, από την ιστορική πορεία του υπόλοιπου κόσμου μέχρι εδώ.

Αυτό που κάνουν, ουσιαστικά, είναι να αγνοούν πλήρως την ύπαρξη του ιστορικού υλισμού.

([Παρένθεση-Παράρτημα για περίεργους ή αντιδραστικούς, οι υπόλοιποι μπορείτε να συνεχίσετε συμφωνόντας σε ότι λέω]

"Τί είναι και γιατί υπάρχει ο ιστορικός υλισμός;"  (άρθρο αμφίβολης εγκυρότητας από wikipedia):


Ο ιστορικός υλισμός είναι η υλιστική αντίληψη της Ιστορίας. Προέκταση των αρχών του διαλεκτικού υλισμού στη μελέτη της κοινωνικής ζωής και εφαρμογή αυτών των αρχών στα κοινωνικά φαινόμενα.

Πρόκειται για μαρξιστική θεωρία, στο πλαίσιο της ιστορικής έρευνας, που στηρίζεται στο γεγονός ότι η δομή της κοινωνίας μεταβάλλεαι διαρκώς, ενώ οι αντιφάσεις και οι αντιθέσεις προκαλούν δομικές αλλαγές. Έτσι, σε αντίθεση με την ιδεαλιστική προσέγγιση της ιστορίας, ο ιστορικός υλισμός υποστηρίζει ότι η ιστορία του ανθρώπινου πνεύματος καθορίζεται από τη μεταβολή της οικονομικής κατάστασης ενός λαού ή μιας εποχής. Συνεπώς, προκύπτει ότι η μελέτη της εξέλιξης της κοινωνίας πρέπει να ξεκινά από τους τρόπους και τις σχέσεις παραγωγής και όχι από τους θεσμούς και τις «ιδέες».

Σύμφωνα λοιπόν με τον ιστορικό υλισμό, η τεχνολογική εξέλιξη των μέσων παραγωγής των υλικών αγαθών (εργαλεία, μηχανήματα κλπ) αποτελεί την κύρια δύναμη που προωθεί την κοινωνική πρόοδο, αλλάζοντας τις παραγωγικές σχέσεις. Οι παραγωγικές σχέσεις προσδιορίζουν τη θέση και το ρόλο της ταξικής, η οποία εξαρτάται από τη δομή τους, ενώ η ιστορία κάθε κοινωνίας προσδιορίζεται ως η ιστορία της πάλης των τάξεων.

Η αντίληψη αυτή περιγράφεται από τον Μαρξ στον Πρόλογο της Κριτικής της Πολιτικής Οικονομίας:

«Το σύνολο των παραγωγικών σχέσεων αποτελεί την οικονομική δομή της κοινωνίας, την πραγματική βάση, που πάνω σ' αυτήν υψώνεται ένα νομικό και πολιτικό οικοδόμημα, που σ' αυτό αντιστοιχούν ορισμένες μορφές της κοινωνικής συνείδησης. Ο τρόπος παραγωγής καθορίζει γενικά την κοινωνική, πολιτική και πνευματική διαδικασία της ζωής. Δεν είναι η συνείδηση των ανθρώπων αυτό που καθορίζει το «είναι» τους, μα αντίστροφα, το κοινωνικό τους «είναι», είναι αυτό που καθορίζει τη συνείδησή τους. Σε ορισμένη βαθμίδα της ανάπτυξής τους, οι υλικές παραγωγικές δυνάμεις έρχονται σε σύγκρουση με τις παραγωγικές σχέσεις που υπάρχουν, ή, πράγμα που είναι η νομική μόνο διατύπωση, με τις σχέσεις ιδιοκτησίας, που μέσα σ' αυτές είχαν ως τότε κινηθεί. Από μορφές ανάπτυξης των κοινωνικών δυνάμεων οι σχέσεις αυτές μετατρέπονται σε δεσμά τους. Τότε αρχίζει μια εποχή κοινωνικής επανάστασης. Με την αλλαγή της οικονομικής βάσης ανατρέπεται ολόκληρο το τεράστιο οικοδόμημα με αργότερο ή γοργότερο ρυθμό".          [Τέλος Παρένθεσης] ) 

Σύμφωνοι, έχουμε διεφθαρμένους πολιτικούς, αλλά γιατί; Γιατί καταλήξαμε ως εδώ; Βρίσκονται οι άλλες χώρες σε διαφορετική κατάσταση; Και αν ναι, γιατί; Μήπως εμείς οι Έλληνες έχουμε κάποιο γονίδιο, το οποίο μας οδηγεί με μαθηματική ακρίβεια στη λαμογιά, στην απατεωνιά, στο εύκολο χρήμα και στο βόλεμα; Μήπως επειδή έχει ήλιο είμαστε τεμπέληδες;

Και αν ναι, γιατί στην Ιταλία/Ισπανία/Πορτογαλία πεινάνε; Γιατί στη Ρουμανία και στη Ρωσία αντιτίθενται στην κυβέρνηση; Αν σε όλες τις άλλες χώρες η δικαιοσύνη λειτουργεί ορθά και το πολιτικό σύστημα είναι ακριβοδίκαιο και αδιάφθορο, γιατί βρίσκονται σε αυτή την κατάσταση;

Η απάντηση είναι πολύ πιο πολύπλοκη απ'ότι νομίζουμε. Η αλήθεια αυτή τη φορά δεν βρίσκεται στους Sex Pistols, αλλά στην Ιστορία (με Ι όχι τυχαία, κεφαλαίο).

Η κατάσταση της Ελλάδας, όπως και του κόσμου μπορεί να ερμηνευθεί μέσα από την μελέτη  των κοινωνικοικονομικών συνθηκών του κόσμου, κατά το πέρασμα των χρόνων, αρχίζοντας από την εμφάνιση των πρώτων Homo Sapiens στη Γη, και φτάνοντας στο 2012.

Και τώρα, πίσω πάλι στους ανθρώπους, ονειροπόλους ή μοιρολάτρες που σιχτιρίζουν τον Μαρξ και τις οργανώσεις τις Αριστεράς:

Το ζήτημα είναι όχι το ότι έχουμε φτάσει εδώ που έχουμε φτάσει, αλλά το πώς φτάσαμε εδώ. Αυτό πρέπει να δούμε και να διορθώσουμε. Βρισκόμαστε σε μια χώρα που βυθίζεται, λόγω των οικονομικών σχέσεων που έχουν δημιουργηθεί ανά την υφήλιο.  Βρισκόμαστε σε μια χώρα, η οποία λειτουργεί στα πλαίσια ενός οικονομικού συστήματος άδικου, που όμως για κάποιον λόγο υπάρχει ακόμη.

Και αυτό δεν είναι λόγω της συνειδητής επιλογής  της πλειοψηφίας των ανθρώπων που κατοικούν σε αυτή τη χώρα, και στον κόσμο ολόκληρο. Οι άνθρωποι επιτρέπουν στο σύστημα να υπάρχει, χωρίς όμως να το επιλέγουν: ουσιαστικά το σύστημα αυτό, ο καπιταλισμός τους επιβάλλεται. Και θα συνεχίσει να τους επιβάλλεται, προκειμένου να καταφέρει να συντηρηθεί.  Το σύστημα έχει πολύ δυνατούς μηχανισμούς αυτοσυντήρησης, και μάλιστα σήμερα, είναι πιο δυνατοί από ποτέ (λέγε με Μ.Μ.Ε, εκπαιδευτικό σύστημα κ.α.)

Αυτό σημαίνει ότι τίποτα δεν αλλάζει; Όπως φαίνεται λογικό, αλλά όπως λέει και ο Μαρξ, όχι. Όπως "άλλαξε" η φεουδαρχία, έτσι θα "αλλάξει" και ο καπιταλισμός.

Το ζήτημα είναι το πώς. Οι άνθρωποι όπως, είπαμε, μπορεί να μην κάνουν τόσο συνειδητές επιλογές, όμως πολλές φορές γίνονται υποχείρια. Είναι αν μη τι άλλο χρονοβόρο και ίσως αδύνατο, να περιμένουμε την πλειοψηφία του κόσμου να συνειδητοποιηθεί και να αυτενεργήσει. Το σύστημα είναι πολύ δυνατό και δεν θα επιτρέψει κάτι τέτοιο.

Γιαυτό και είναι αναγκαίο να δημιουργηθεί ένας αντίθετος πόλος, ένας πόλος ο οποίος θα προπαγανδίζει θέσεις αντίθετες με αυτές του άδικου συστήματος, ένας πόλος ο οποίος θα οργανώνει ανθρώπους ώστε να πάψουν να υπάρχουν ως μονάδες και να αρχίσουν να λειτουργούν συλλογικά.

Είναι αναγκαία η ύπαρξη μικρών ομάδων οι οποίες θα συνδέουν τα μικρά γρανάζια (άτομα) σε μια τεράστια μηχανή (συλλογικότητα) η οποία θα μπορέσει να απειλήσει το σύγχρονο καθεστώς, το σύστημα, τον Μπαμπούλα, το βάρος που κάθεται στις πλάτες μας - όπως θέλετε πείτε το.

Και αυτό τον ρόλο επιτελούν (ή προσπαθούν να επιτελέσουν) οι  οργανώσεις της Αριστεράς (ή έστω, κάποιες απ'αυτές). Σίγουρα δεν είναι άγιες, σίγουρα η "κοινή γραμμή", η "προπαγάνδα", το "πρήξιμο" δεν είναι ό,τι καλύτερο μπορεί να ζητήσει κανείς.

Είναι μάλλον όμως, αναγκαία, αν θέλουμε να ελπίζουμε σε ένα καλύτερο αύριο.